KW "Patent Etui"

Καθώς η κομψή εικονιζόμενη διανύει με περισσή χάρη και φινέτσα την 9η δεκαετία της ζωής της, μάλλον είναι αδύνατο να αντιληφθεί κανείς με την πρώτη ματιά τη στενή της συγγένεια με κάθε μεταγενέστερη Praktica.

Λίγο πριν ή κατά τη διάρκεια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, ο Paul Guthe ξεκίνησε τη δική του επιχείρηση φωτογραφικών στην –αρχίζω να βαριέμαι- Δρέσδη. Τότε πρέπει να ήταν που πραγματοποίησε τα πρώτα σχέδια της εν λόγω κάμερας.

Με το τέλος του πολέμου παρά την τραγική οικονομικο-πολιτική κατάσταση στη Γερμανία και τον μεγάλο ανταγωνισμό από καταξιωμένες εταιρίες στο χώρο των φωτογραφικών, το επιχειρείν δεν δείχνει να κάμπτεται. Αρκετοί νέοι επιχειρηματίες ξεκινούν ή συνεχίζουν να παράγουν και να αναπτύσσονται, μεταξύ αυτών και ο κύριος Paul, ο οποίος βρίσκοντας συνέταιρο στο πρόσωπο του Benno Thorsch το 1919 σχημάτισε μαζί του την “Kamera-Werkstatten Guthe & Thorsch”, εν συντομία “KW”.

Ξεκινώντας με την κατασκευή συμβατικών μηχανών της εποχής, η νέα εταιρία σύντομα έβγαλε στην αγορά και την “Patent Etui” από το αρχικό σχέδιο του Guthe, που γνώρισε άμεση επιτυχία. Αυτό το μοντέλο ήταν και ο μοχλός ανάπτυξης με συνέπεια το 1928 η έδρα της KW να μεταφερθεί σε μεγαλύτερες εγκαταστάσεις σε ένα προάστιο της πόλης, πολύ κοντά στο τμήμα της πρώην ICA - τότε Zeiss Ikon.

Το 1931 η Pilot θα είναι η πρώτη TLR για φιλμ 127 που λίγο αργότερα θα οδηγήσει στην κατασκευή της Pilot 6 (6x6 SLR σε φιλμ 120), αρχικά με σταθερό φακό, ενώ λίγο πριν τον δεύτερο πόλεμο ως Pilot Super είχε τη δυνατότητα να δέχεται εναλλασσόμενους φακούς.

Είναι πια η εποχή που το φιλμ 35mm είχε αρχίσει να δείχνει την κατεύθυνση του μέλλοντος με την εξέλιξη και επιτυχία των Contax, Leica, αλλά και Kodak Retina και το 1936 η γείτονας Ihagee θα παρουσιάσει την πρώτη SLR παραγωγής για φιλμ 35mm Kine Exakta (Kine λόγω της χρήσης κινηματογραφικού φορμά φιλμ). 

Ο Benno Thorsch δεν έχασε χρόνο και με τη βοήθεια του Alois Hoheisel επένδυσε στον σχεδιασμό μιας φωτογραφικής για την νέα και υποσχόμενη κατηγορία SLR 35 χιλιοστών. Όμως δεν έμελλε να είναι ο ίδιος παρών όταν θα εγκαταλείψει το εργοστάσιο η πρώτη Praktiflex το 1939.

Η εβραϊκή καταγωγή και των δύο συνεταίρων θα τους ωθήσει να εγκαταλείψουν τη Γερμανία σύντομα, με πρώτο τον Paul Guthe να μεταναστεύει στην Ελβετία το 1937. Έκτοτε τα ίχνη του χάνονται.

Την επόμενη χρονιά ο Benno Thorsch θα βρεθεί στην Αμερική αφού πρώτα έχει ανταλλάξει την KW με την εταιρία φωτογραφικών εμφανίσεων, του γερμανικής καταγωγής Charles Adolf Noble (Karl Spankobel το γερμανικό του όνομα πριν το αλλάξει) στο Ντιτρόιτ.

Έτσι το 1939 βρίσκει την KW εκ νέου μετεγκατεστημένη στην ίδια περιοχή και με τίτλο “Kamera-Werkstätten Charles A. Noble”. Tότε θα ξεκινήσει και η παραγωγή της 35mm SLR Praktiflex που είχαν σχεδιάσει ο Thorsch μαζί με τον Hoheisel. Μετά τον πόλεμο θα μετεξελιχθεί στην Praktica το 1949.

Ως εταιρία ξένων συμφερόντων, η KW θα συνεχίσει κανονικά την παραγωγή της κατά τη μεγαλύτερη διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου, την ίδια στιγμή που οι υπόλοιπες γερμανικές είχαν στραφεί σχεδόν αποκλειστικά προς την πολεμική βιομηχανία. Φυσικά με την είσοδο της Αμερικής στον πόλεμο αυτή η κατάσταση άλλαξε.

Η οικογένεια Torsch μετά το Ντιτρόιτ θα βρεθεί το 1944 στο Λος Άντζελες ανοίγοντας την εταιρία εμφάνισης, εμπορίου και επισκευών φωτογραφικών "Studio City camera Exchange" η οποία έκλεισε τις πόρτες της το 2006 νομίζω, ενώ ο πρεσβύτερος Benno Thorsch είχε φθάσει τα 105 το 2003 όταν άφησε τον μάταιο αυτό κόσμο.

Οι εγκαταστάσεις της KW θα γλυτώσουν από τους βομβαρδισμούς και καθώς με τη λήξη του πολέμου η Δρέσδη βρίσκεται υπό σοβιετικό έλεγχο, η φωτογραφική της βιομηχανία θα αποτελέσει μέρος των πολεμικών αποζημιώσεων. Έτσι, μεγάλο τμήμα εξοπλισμού και ανθρωπίνου δυναμικού θα μεταφερθεί σύντομα στην Σοβιετική Ένωση.

Πριν όμως καλά-καλά αρχίζουν να φορτώνονται τα πρώτα βαγόνια, πατέρας και υιός (John) Noble θα συλληφθούν ως πράκτορες με συνοπτικές διαδικασίες και θα περάσουν μερικά χρόνια στις σοβιετικές πλέον φυλακές του Buchenwald.

Ο πατέρας θα αφεθεί ελεύθερος γύρω στο 1950 και θα επιστρέψει στην Αμερική, ενώ ο γιος θα καταδικαστεί σε 15 χρόνια καταναγκαστικών έργων στους -50 της Σιβηρίας. Κατά τα δικά του λεγόμενα το 1955 με μεσολάβηση του Αιζενχάουερ, αυτός μαζί με άλλους αμερικανούς θα αφεθεί ελεύθερος.

Ποιό μέλλον ατενίζουν πατέρας και υιός?

Η KW εντωμεταξύ, περνώντας από μερικά σχήματα VEB (“Επιχειρήσεις Του Λαού” ας πούμε ένα πράγμα) θα καταλήξει και αυτή το 1964 τμήμα της Pentacon.

Αμέσως μετά την κατάρρευση του τείχους, ο John Noble θα επιστρέψει στη Δρέσδη όπου και κατάφερε να επανακτήσει το σπίτι και το εργοστάσιο της οικογένειας, καθώς και τα δικαιώματα του ονόματος KW, όμως όχι και της Praktica που παρέμειναν στην Pentacon. Ο ίδιος πέθανε το 2007 και τουλάχιστον μέχρι το 2010 συνεχιζόταν η παραγωγή της πανοραμικής Noblex καθώς και καμερών ασφαλείας. Το site συνεχίζει να υπάρχει στον ιστό, αλλά δεν γνωρίζω πόσο ενεργό είναι. 

Το εργοστάσιο Noble σήμερα.

Η Patent Etui γνωρίζοντας μεγάλη επιτυχία παρέμεινε σχεδόν 20 χρόνια σε παραγωγή. Κυκλοφόρησε σε δύο φορμά για πλάκες 6.5x9 και 9x12, ενώ μπορούσαν να προσαρμοσθούν και πλάτες για φιλμ.


Την διαφήμιζαν ως εξαιρετικά μικρή και ελαφριά φωτογραφική για σπορτίφ τύπους και αλπινιστές. Μέχρι και μια πλάτη χωρίς θαμπόγυαλο είχαν βγάλει για τη μέγιστη φορητότητα.

Έχει πάει σε αποστολές στα Ιμαλάια και ποιος ξέρει? ίσως η νεαρή Riefenstahl ή μέλη των κινηματογραφικών συνεργείων κουβαλούσαν μαζί τους καμιά τέτοια, όταν τη δεκαετία του 20 γύριζαν αλπινιστικές ταινίες που ήταν της μόδας τότε.

Εξοπλίστηκε με διάφορους φακούς και κλείστρα. Πιο σύνηθες ήταν να φέρει φακούς της Schneider ή Zeiss αλλά δεν έχουν λείψει οι Meyer και Voightlanter. Έως και αναφορά για φακό Leitz υπάρχει.

Κλείστρα από τους γνωστούς-άγνωστους διαπλεκόμενους Guthier και F.Deckel.

Η συγκεκριμένη έχει ένα συμμετρικό φακό της Schneider κατασκευής 1928 ενώ το κλείστρο της έχει κατασκευαστεί σχεδόν δέκα ολόκληρα χρόνια νωρίτερα.

Θα την χρονολογούσα γύρω στο 1928-29 όχι μόνο λόγο του φακού και του “A21” στο ταμπελάκι της που υποδηλώνει πως συναρμολογήθηκε στο νέο εργοστάσιο, αλλά και γιατί κάπου μεταξύ 1928-30 έγινε η μετάβαση στον νέο τύπο των κλείστρων Compur. Φαίνεται πως ότι στοκ παλαιού τύπου κλείστρων υπήρχε, χρησιμοποιήθηκε τότε και δεν έχω δει φωτογραφική μετά το 1930-31 με τον παλιό τύπο.

Δεν υπάρχουν στοιχεία για αριθμούς σειράς των ίδιων των φωτογραφικών, όμως σε λιγότερα από 10 δείγματα του είδους που μπόρεσα να εντοπίσω και να συνδυάσω αριθμούς φακών, κλείστρων και σώματος, χονδρικά βλέπουμε πως γύρω στο 1927-28 βρίσκονται σε αριθμούς σώματος της τάξης των 20.000 ενώ το 1932-33 στις 60.000. Αυτή φέρει αριθμό 27640.

Μέσα στη δεκαετία του 30 κυκλοφόρησε και ένα αντίγραφό της στην Ιαπωνία ως “First Etui” Και κάπου στο 1930-31 η Curt Bentzin (άλλη μία γείτονας) κυκλοφόρησε την παρόμοια Primar χωρίς να μπορέσει όμως να αντιγράψει τον κατοχυρωμένο μηχανισμό αναδίπλωσης της Etui.

Η τσιχλομασούντες αμερικάνοι την φώναζαν “Kawee”… (oh gee!) 

Είναι κατασκευασμένη από πρεσαριστό αλουμίνιο με επένδυση γνήσιου δέρματος εκτός από την πλάτη που η επένδυσή της είναι από δερματίνη. Ο φακός ήθελε το ελάχιστο καθάρισμα και το κλείστρο με 2-3 σταγόνες από υγρό αναπτήρα άρχισε να λειτουργεί σαν καινούργιο.

Κάποιος στο παρελθόν προσπάθησε κάπως βάναυσα να ξεβιδώσει τον μηχανισμό από το σώμα και εκτός από την κακοποίηση του εσωτερικού δακτυλίου έσπασε το σημείο για την προσαρμογή του ντεκλανσέρ. 

Με διαστάσεις περίπου 12.5 x 9 x 3.5cm και βάρος περί τα 500gr με το θαμπόγυαλο, δεν υπάρχει αμφιβολία πως αυτή και καμιά άλλη δεν θα ήταν η φωτογραφική μου αν ζούσα τότε, ούτε καν το μοντέλο 9x12.

Πάμε για ιπποδρομίες mein liebling?, που να τρέχουμε στα βουνά τώρα…

Παρακάτω ένα γρήγορο δείγμα με τον φακό της συγκεκριμένης Etui.

*H φωτογραφίες χωρίς την παραμικρή επεξεργασία ελήφθησαν με φακό Emil Busch εποχής 1905 (+/-), αλλά στο επόμενο θα δούμε ένα -putain!-γάλλο έτσι για να σπάσει η μονοτονία. Merde!

Βιντεάκι bonus...