Pathe - Baby: Η απαρχή του οικιακού κινηματογράφου

Οι 4 αδελφοί Pathè ξεκινούν το 1896 την ομώνυμη εταιρία κινηματογραφικών παραγωγών και εξοπλισμού, καθώς και δίσκων γραμμοφώνου. (Ίσως κάτι σας λέει το λογότυπο με τον κόκορα στην αρχή κάποιων ταινιών που έχετε δει στο σινεμά).

Το 1922, μόλις λίγους μήνες πριν η Kodak λανσάρει το φιλμ 16mm, παρουσιάζουν το πρώτο φιλμ οικιακού κινηματογράφου καθώς και την αντίστοιχη μηχανή προβολής σε format 9.5mm με την ονομασία Pathè – Baby.

Τυπώνονται πολλοί τίτλοι ταινιών της εποχής, και το συγκεκριμένο format αν και ίσως δεν το έχετε ακούσει ποτέ, για τις επόμενες 2-3 δεκαετίες θα κατακτούσε την Ευρώπη αλλά όχι και την Αμερική.

Η ωφέλιμη επιφάνεια κάθε καρέ (δεύτερο από αριστερά), προσεγγίζει σχεδόν αυτή του φιλμ 16mm με αποτέλεσμα να έχει εξαιρετική ανάλυση εικόνας αν συγκριθεί με τα μεταγενέστερα 8 και super 8 mm που θα επικρατούσαν στις ερασιτεχνικές προβολές και λήψεις έως και την αρχή του 80.

Τα περφορέ  (οι τρυπούλες για την προώθηση του φιλμ) δεν βρίσκονται στην άκρη, αλλά στο κέντρο της ταινίας και ανάμεσα σε κάθε καρέ, με αποτέλεσμα να μπορεί να χρησιμοποιηθεί (σχεδόν) όλο το πλάτος του φιλμ. Οι ταινίες 9.5mm προκύπτουν από σχίσιμο στα τρία ενός κοινού φιλμ 35mm.

Επίσης για την οικονομία του μέσου, οι ακίνητες εικόνες και τίτλοι προβάλλονταν σταματώντας την ροή του φιλμ με ένα μηχανισμό που υπήρχε επάνω στην μηχανή προβολής άσχετα εάν ο χειριστής εξακολουθούσε να γυρίζει την μανιβέλα ή αργότερα το μοτέρ.

Λίγους μήνες μετά την εμφάνιση αυτού του πρώτου μέσου οικιακής προβολής, το 1923 η εταιρία προχώρησε και στην διάθεση κινηματογραφικών μηχανών και φιλμ για ερασιτεχνική χρήση. Αυτά ήταν λοιπόν τα πρώτα ερασιτεχνικά φιλμ που τραβήχτηκαν ποτέ, και ο εξοπλισμός για το συγκεκριμένο format ήταν σημαντικά ελαφρύτερος και ποιο εύχρηστος από αυτόν των 16 χιλιοστών που εμφανίστηκε ουσιαστικά την ίδια εποχή.

Η πρώτη ερασιτεχνική κινηματογραφική μηχανή της Pathè το 1923 ήταν εξαιρετικά μικρή και ελαφρά (9x10x4cm περίπου και περί τα 700gr βάρος). Το εξωτερικό σασί ήταν κατασκευασμένο από πρεσαριστό αλουμίνιο επικαλυμμένο με απομίμηση δέρματος. Όμως αυτό ακριβώς ήταν και το μειονέκτημά της μια και έπαιρνε κίνηση από μανιβέλα που έπρεπε να γυρίζει με 2 στροφές ανά δευτερόλεπτο, πράγμα που την καθιστούσε πολύ ασταθή αν δεν  ήταν προσαρμοσμένη σε τρίποδο.

Αυτό λύθηκε το 1926 με την προσαρμογή ενός κουρδιστού μηχανισμού σε ίδιο μέγεθος με το υπόλοιπο σώμα της μηχανής, ο οποίος προσαρμοζόταν με βίδες στο πλάι αυτής. Το βάρος τώρα έφτασε σχεδόν τα 1600gr και επαλείφθηκαν οι κινήσεις ως συνέπεια χρήσης μανιβέλας. Το σασί του μηχανισμού αυτή τη φορά ήταν από χάλυβα και είναι ίσως η μοναδική μηχανή που έχει κυκλοφορήσει ποτέ (δεν έχω δει ή ακούσει για άλλη) με κούρδισμα αντίθετο με την κίνηση των δεικτών του ρολογιού.

 Το φιλμ φορτωνόταν πολύ εύκολα μια και βρισκόταν μέσα σε κασέτα, η οποία όμως είχε διάρκεια μόνο 1 λέπτο και 15 δευτερόλεπτα περίπου. Το στάνταρ αργότερα για τα ερασιτεχνικά φιλμ ήταν τα 16 καρέ ανά δευτερόλεπτο (και σε κάποια στιγμή ανέβηκε στα 18) όμως κάπου διάβασα ότι οι πρώτες συγκεκριμένες μηχανές δούλευαν με 14 καρέ.

Όσο και αν έψαξα δεν μπόρεσα να βρω εάν το αυτό το μοντέλο εξακολουθούσε να παράγεται και μετά το 1928, χρονιά που εμφανίστηκε στην αγορά το επόμενο, με ενσωματωμένο μηχανισμό και χωρίς μανιβέλα. Θεωρώ πως ήταν περιττό όμως να συνεχίσει να παράγεται.

Όλες αυτές οι κατασκευές είναι συνήθως εξαιρετικά απλές και (επίσης για αυτό το λόγο) αξιόπιστες, καθώς και πολύ εύκολες στην συντήρηση τους. Τις ανοίγεις, καθαρίζεις, λαδώνεις, κλείνεις, και θα δουλέψουν σίγουρα για άλλα 100 χρόνια.

Η μηχανή που παρέλαβα μέσω Αγγλίας ήρθε μαζί με την θήκη της σε απομίμηση δέρματος, 3 κασέτες (οι 1-2 πρέπει να έχουν τραβηχτεί αλλά δεν εμφανίστηκαν ποτέ) και ένα κουτάκι με 2 καμένες λάμπες για τον αντίστοιχο προβολέα.

Η κατάσταση της ήταν πολύ καλή και δούλευε άψογα ακόμη και πριν από το καθάρισμα. Η δερματίνη από το πορτάκι είχε αρχίσει να ξεκολλάει μια και από κάτω το αλουμίνιο άρχισε να εμφανίζει την γνωστή λευκή διάβρωση. Όμως δεν ήταν δύσκολο να το καθαρίσω και να επαναφέρω την επένδυση που παρά τα χρόνια της παρέμενε πολύ ελαστική. 

Δεν μπορώ να θυμηθώ ακριβώς, αλλά ο καλός θεός του eBay μου την έφερε για περίπου 60 ευρώ, τιμή που δεν είναι καθόλου απίθανο να την βρείτε και σήμερα εάν έχετε λίγη υπομονή. Δεν συζητάμε φυσικά πόσο θα μπορούσε να σας την πουλήσει ένας εγχώριος «επαγγελματίες»…πονεμένη ιστορία…

Το πανεπιστήμιο του Princeton έχει ψηφιοποιήσει πολλές ταινίες των 9.5mm που μπορεί κάποιος να δεί εδώ.